ලෝක ඉතිහාසයේ අදුරුතම දිනයක් වන චීනයේ තියනෑන්මන් චතුරශ්‍රයේ සිදුවූ ඝාතනයෙන්ට අදට වසර 33ක් සපිරෙනවා.
1989 වර්ෂයේ ජුනි 4 වැනිදා චීනයේ ඒකාධිපති තනි පක්ෂ පාලනය වෙනුවට ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ඉල්ලා පැවති උද්ඝෝෂණ පාලනය කිරීමට ඊට සම්බන්ධ වූ දහස් ගණනක් ඝාතනය කිරීමට චීන බලධාරීන් පියවර ගනු ලබනවා.
විරෝධතාවල මූලික ආරම්භය
යාඕබැන්ග් යනු චීන කොමියුනිස්ට් පක්ෂයෙක් හිටපු නාකයකු වන අතර ඔහු ප්‍රජාතින්ත්‍රික වෙනස්කම් චීනයට හදුන්වා දීමට උත්සහ කළා.
ඔහු නිදහස් වෙළෙඳපොල ප්‍රතිපත්ත ස්ථාපිත කළයුතු බවට මත පළකිරීමත් සමඟ පක්ෂයේ අනෙක් පිරිස් ඔහු චීන කොමියුනිස්ට් පක්ෂයේ සතුරෙකු විදිහටයි දැක්කේ.
මේ අතර 1986 සිට 1987 ජනවාරි මස මැද කාලය දක්වා සිසුන් විසින් චීනයේ නගර කිහිපයම විරෝධතා රැලි පැවැත්වුවා.
මෙම විරෝධතා රැලි හෙෆෙයි නගරයේ ආරම්භ වු අතර ඒවා ශැංහයි දක්වා පැතිරිගියා.
මෙම විරෝධතා වල මූලික අරමුණ වූයේ චීනය තුල දේශපාලන ප්‍රතිසංස්කරනයක් ඇති කිරීමයි.
එහෙත් ආණ්ඩුව සිය බලය යොදාගනිමින් මෙම විරෝධතා ඉක්මණින්ම පාලනය කිරීමට සමත්වුනා.
මේ අතර සිසු විරෝධතා පිටුපස යාඕබැන්ග් සිටින බවට චීන කොමියුනිස්ට් පක්ෂයේ බොහො පිරිසක් විශ්වාස කළා.
ඒ අනුව 1987දී කොමියුනිස්ට් පක්ෂයේ ඔහු දරූ තනතුරුවලින් ඉවත් කරනු ලැබුවා.
1989 අප්‍රේල් 15වැනිදා යාඕබැන්ග්ගේ මරණයට පත්වීමත් සමඟ ඔහුට චීන කොමියුනිස්ට් පක්ෂයේ තිබුණු ගෞරවය සහ පිළිගැනීම යලිත් ලබාදෙන ලෙස ඉල්ලීම් ඉදිරිපත්වෙමින් තිබුනා.
යාඕබැන්ග්ගේ මරණයත් සමඟම සිසුන් චීනයේ බීජිං නගරයේ තියනෑන්මන් චතුරශ්‍රයට රැස්වෙමින් තිබුණා.
එහිදී සිසුන් තනි පක්ෂ පාලනය ඉවත්කර ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පාලනයක් ස්ථාපිත කරන මෙන් සටන් පාඨ ඉතිරිපත් කිරීම ආරම්භ කලා.
මේ අතර මැයි 13 වැනිදා වන විට සිසුන් විශාල පිරිසක් ආහර ගැනීමෙන් වැලකී මාරන්තික උපවාසයක් ආරම්භ කළා.
මේත් එකක්ම චීනයේ අනෙක් පලාත්වලද විරෝධතා ඇතිවෙමින් පැවතියා.
විරෝධතා වලින් චීන රජය වඩාත්ම උරණ කරන්න හේතුවූයේ මැයි 15 වැනිදා සෝවියට් සමූහාණ්ඩුවේ අවසාන නායකයාවූ මිහායිල් ගොර්බචෝෆගේ ඓතිහාසික චීන නිලසංචාරයට බාදා පැමිණවීමත් සමඟයි.
චීන රජය ගොර්බචෝෆ්ගේ පිළිගැනීමේ උත්සවය තියනෑන්මන් චතුරශ්‍රයේ පැවැත්වීමට සැලසුම්කර තිබුණත් විරෝධතා හේතුවෙන් එය ගුවන් තොටුපළේදී පැවැත්වීමට සිදුවුනා.
මේත් සමඟම විරෝධතා කරුවන්ව පාලන කළයුතු බවට චීන රජයට දැනෙන්නට පටන් ගත්තා. ඒ අනුව චීන රජය මැයි 20 වැනිදා හදිසි තත්ත්වයක් ප්‍රකාශයට පත්කළා.
ඒත් එකක්ම හුමුදා සාමාජිකයින් 250,000ක් පමණ බීජිං වෙත ඇතුලු වුනා.
ඒත් මැයි මස අගවන විට ලක්ෂ දහයකට අධික විරෝධතාකරුවන් පිරිසක් තියනෑන්මන් චතුරශ්‍රයට එක්ව සිටියා.
ඔවුන්ගේ මේ විරෝධතා ජාත්‍යන්තර අවදානය දිනාගැනීමට සමත්වූ අතරම දිනපතාම ජාත්‍යන්තර මාධ්‍ය වල විරෝධතා ප්‍රධාන පුවතක් බවට පත්ව තිබුණා.
ඒ නිසා ජුනි 4 වැනිදා අලුයම 1කට චීන හමුදා නිලධාරීන් සහ පොලිසිය යුධ ටැංකි සමඟ තියනෑන්මන් චතුරශ්‍රයට කඩා වැදුනා.
එහිදී විරෝධතාකරුවන් පලවා හැරීමට ඔවුන් ජීව උණ්ඩ යෙදා වෙඩි තැබුවා.
ඇතැමෙක් තව ජීවිතය ආරක්ෂාව පතා පලායෑමට උත්සහ කළත් තවත් පිරිසක් ආරක්ෂක අංශ වලට විරුද්ධව නැගී සිටියා.
විරෝධතාකරුවන් ආරක්ෂ අංශ සාමාජිකයින් වෙත ගල්මුල් වලින් පහරදෙන්න පටන්ගත්තා. ඒවගේම හමුදා රථවලට ගිණි තැබීමද සිදු කළා.
එහෙත් අවසානයේ විරෝධතාකරුවන් දහස් ගණනකට දිවි අහිමිකරමින් තවත් දහස් ගණනක් අත් අඩංගුවට පත්වුනා.
සිද්ධිය සම්බන්ධයෙන් ජුනි 6 වැනිදා චීන රජය ප්‍රකාශ කර සිටියේ සිදුවීමන් 300 දෙනෙකු මරණය පත්වූ බවයි.
එහිදී සිසුන් 23ක් මරණයට පත්වූ බවත් ඉතිරි පිරිස ආරක්ෂක අංශ සමාජිකයින් බවද චීන රජය සඳහන් කර සිටියා.
කෙසේ වුවත් චීනයේ රැදී සිටි විදෙස් තානාපති නිලධාරීන් සඳහන් කර තිබුනේ. සත්‍ය වශයෙන්ම මරණයට පත්වූ සංඛ්‍යාව අවම වශයෙන් දස දහසක්වත් වනු ඇති බවයි.
මේ සම්බන්ධයෙන් එවකට චීනයේ එක්සත් රාජධානියේ තානාපති වශයෙන් කටයුතු කළ ඇලස් ඩොනල්ඩ් විසින් යැවූ රහසිගත රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික පණිවුඩයකද සඳහනය.
ඩොනල්ඩ් විසින් එම පණිවුඩයේ ප්‍රකාශ කර ඇත්තෙ තමන්ට ඉතා විශ්වාසනීය ලෙස මෙම තොරතුරු ලැබුණු බවයි.
“චතුරශ්‍රයෙන් ඉවත් වීමට තමන්ට තවත් පැයක ඇති බවයි විරෝධතා ව්‍යාපාරයට එක්ව සිටි ශිෂ්‍යයන්ගේ තේරුම් ගැනීම වී තිබුණේ. ඒත් විනාඩි පහක් ඇතුළත හමුදා ප්‍රහාරය එල්ල වුනා”
“ශිෂ්‍යයන් අත් අල්ලා ගනිමින් මිනිස් දම්වැලක් ලෙස බැඳී සිටියා. එහෙත් හමුදා භටයන් ඔවුන්ව මරා දැම්මා.”
“ඊට පසුව හමුදාව වරින්වර මළ සිරුරු උඩින් දුවන්න පටන් ගත්තා. ඊට පස්සේ මළ සිරුරු එකතු කළේ බුල්ඩෝසර් යොදා ගනිමින්. පසුව මළ සිරුරු පුළුස්සා දමල පොළොව හෝදලා දැම්මා”
“තුවාල ලබා සිටි සිසුවියන් හතර දෙනෙක් ඔවුන් මරන්න එපාය කියල ආයාචනය කළා. ඒත් හමුදා භටයන් ඔවුන්ව මරල දැම්මා”
යනුවෙන් ඩොනල්ඩ් සිය පණිවුඩයේ සඳහන් කර තිබිණි.
ජුනි 5 ඓතිහාසික ඡායරූපය
විරෝධතාකරුවන් මැඩ පැවැත්වීමන් පසුව චීන හමුදාවට අයත් යුධ ටැංකි තියනෑන්මන් චතුරශ්‍රයේ පිටත්වෙමින් තිබුනා.
මෙම යුධ ටැංකි ඉදරියේ එක් පුද්ගලයෙකු නොබියව සිටගෙන සිටියා. මෙය ලෝක ඉතිහාසයේ වැදගත්ම ඡායාරුපයක් වන අතර එය් ඇසෝසියෝටඩ් පුවත්සේවයේ ඡායාරූප ශිල්පියෙකු වන ජෙෆ් වයිඩ්නර් විසින් ගන්නා ලද්දකි.
කෙසේ වෙතත් යුධ ටැංකි ඉදිරිපිට සිටගෙන සිටි පුද්ගලයා කවරෙකුද යන්න අදටත් අභිරහසකි.
තියනෑන්මන් චතුරශ්‍රයේ ජනඝාතනය සැමරීමට ඇති තහනම
මේ මහා ජනඝාතනය සිදුව වසර 32ක් ගතවුවත් චීනය තවමත් මේ සිදුවීම සැමරීමට අවසර ලබාදීමක් සිදුවන්නේ නැහැ.
බිස්නස් ඉන්සයිඩර් වේබ් අඩවිය සඳහන් කරනන පරිදි මෙම වසරේදීත් චීනය මෙම දිනය සමාජ ජාල තුල සැමරීම සම්බන්ධයෙන් යම් වාරණයකට ලක්කර ඇති බවයි.
කෙසේ වෙතත් මෙම මානව ඉතිහාසයේ අදුරු දවස චීනයේ එවකට පැවති පාලනයේ දරදඬු බවට කදිම නිදසුනක් වනු නොඅනුමානයි.
