අඩසියවසක විරාමයකින් පසු නාසා ආයතන සඳ වෙත පාතැබීමේ ගමන අද යළි ඇරඹීය. ඒ අද ගුවන්ගත කරන ලද ආටෙමිස් රොකට් යානයෙනි.
අවසාන ඇපලෝ සඳ මෙහෙයුමෙන් වසර 50 කට පසු එක්සත් ජනපද අභ්‍යවකාශ ඒජන්සියේ ආටෙමිස් ගවේෂණ වැඩසටහන ආරම්භ කරමින් කාර්ය මණ්ඩලයකින් තොර ගමනක් වූ නාසා හි මීළඟ පරම්පරාවේ අතිනවීන තාක්ෂණික රොකට්ටුව එහි මංගල ගුවන් ගමන අද අලුයම ෆ්ලොරිඩාවෙන් ආරම්භ කර ඇත.
මනුෂ්‍යත්වයේ යහපත සඳහා වෙනත් ලෝකයක ජීවත් වීමට සහ වැඩ කිරීමට ඉගෙන ගැනීමට මෙවර සඳ ගමනේ මුලීකම අරමුණයි.
ග්‍රීක සංස්කෘතියේ සඳ දේවතාවිය ලෙසත් ඇපලෝ නම් හිරු දෙවියන්ගේ නිවුන් සොයුරිය ලෙසත් සැළකෙන ආටෙමිස්ගේ නම ඊට තබා ඇත්තේ සඳට මෙන්ම ඉන් ඔබ්බට මෙම ගමන සනිටුහන් කරන නිසා ය. සඳ මතට ගිය ආටෙමිස්ට එම නාමය හරියටම ගැළපෙන්නේ එහි ගමනාන්තයේ අරමුණ නිසාය. එනම් ඇපලෝ විසින් නොසළකා හරින ලද දෙය ඉටු කිරීමටත්, පළමු වතාවට කාන්තාවක් සඳ මතට පා තැබීම ය.
මිනිසුන්ට ස‍‍ඳ‍ෙහිත් අනෙක් ග්‍රහලෝකවලත් ජීවත්විය හැකි බවට තහවුරු කිරීමේ අරමුණැතිව ආටෙමිස් යන මේ ගමන ලෝකයට සැබැවින්ම සුවිශේෂී ය. මෙය මනුෂ්‍යත්වයේ විප්ලවකාරී ගමනාන්තයක් බවට අපේක්ෂා කෙරේ.
ආටෙමිස් සමඟ මිනිසා නැවත සඳ වෙත පැමිණෙන්නේ මනුෂ්‍යත්වයේ ප්‍රයෝජනය සඳහා වෙනත් ලෝකයක ජීවත් වීමට සහ වැඩ කිරීමට ඉගෙන ගැනීමට ය. 2024 දී සඳ මත ඇවිදීමට පළමු කාන්තාව සහ මීළඟ මිනිසා යැවීම ඇතුළු මීළඟ සඳ මෙහෙයුම් සඳහා මග පෑදීම සඳහා නාසා ගගනගාමීන්ගේ මූලික කණ්ඩායමක් ආටෙමිස් කණ්ඩායමට තෝරා ගෙන ඇත.
නාසා ආයතනය මෙම මෙහෙයුම දියත් කර ලබන්නේ ජාත්‍යන්තර හවුල්කාරිත්වයන් සමඟ ය. දිගු කාලීන ගවේෂණ සඳහා මෙහි ප්‍රධාන වන අතර ඔවුන්ගේ සමහර ගගනගාමීන් පසුව Artemis කණ්ඩායමට එක්වනු ඇත.
නාසාහි මීළඟ යෝධ පිම්ම වන්නේ සඳ මත නතර නොවී අඟහරු ග්‍රහයා වෙත මනුෂ්‍ය වර්ගයා සූදානම් කිරීමයි.
නමුත් ආටෙමිස් I මෙහෙයුම කාන්තාවක සඳ මත පාතැබීමේ මොහොතකට වඩා බොහෝ සෙයින් වැඩි අරමුණක් සඳහා ගමනේ යෙදෙයි. එය සඳ වටා විස්තීර්ණ වූ ප්‍රතිගාමී කක්ෂයක දින 37ක ගමන් කරනු ඇත. එය පෘථිවිය වටා පරිභ්‍රමණය වන චන්ද්‍රයාට ප්‍රතිවිරුද්ධ දිශාවට ගමන් කරමින් තවත් වැදගත් ප්‍රථම අවස්ථාවන් ගණනාවක් අත්කර ගනු ඇති බව නාසාහි විශ්වාසයයි.
තට්ටු 32 කින් යුත් අභ්‍යවකාශ දියත් කිරීමේ පද්ධති (SLS) රොකට්ටුව කේප් කැනවෙරල් හි කෙනඩි අභ්‍යවකාශ මධ්‍යස්ථානයේ සිට දියත් කිරීමේ මූලස්ථානයෙන් ඔබ්බට ගොස් එහි ඔරියන් කැප්සියුලය සති තුනක පරීක්ෂණ ගමනක් සඳ වටා යැවීමට සහ ගගනගාමීන් නොමැතිව යවන ලදී. SLS රොකට්ටුව සඳ ගමන සංකේතවත් කළ සැටර්න් V ට වඩා බෙහෙවින් බලවත් ය.
‘මීට පෙර භාවිත කරන ලද සෑම මිනිස් වාහනයකට වඩා ඉදිරියෙන් සිටින පළමු මිනිස් වාහනය මෙම මෙහෙයුම සඳහා ඉදිරියට ගෙන යන්නෙමු’ යැයි නාසා හි ගවේෂණ පද්ධති සංවර්ධනය පිළිබඳ සහකාර පරිපාලක ජිම් ෆ්‍රී පවසයි. ‘අපි ඔරියන් කැප්සියුලය සමඟ සඳ පසුකර සැතපුම් 40,000ක් (කිලෝමීටර් 64,000ක්) යන්නෙමු.’
අටෙමිස් 1 යානයේ සඳ ගමන, තාක්ෂණික දෝෂ සහ හයිඩ්‍රජන් ඉන්ධන කාන්දුවීම් හේතුවෙන් ඇති වූ ප්‍රමාද කිහිපයකින් පසුව මෙලෙස ගමනේ යෙදෙයි.
Artemis I විසින් අභ්‍යවකාශ දියත් කිරීමේ පද්ධතිය (SLS) රොකට්ටුවක් මත දියත් කරනු ඇත.
1960 ගණන්වලදී, ඇපලෝ මූලික වශයෙන් ඇමරිකාව සහ සෝවියට් සංගමය අතර සීතල යුද්ධයේ බල තරඟයේ කොටසක් වූ සඳ ගමන් මෙවර ආටෙමිස්ගේ සඳ මත පුනරාගමනයෙන් තවදුරටත් වෙනස් වේ. Artemis යනු කැනේඩියානු අභ්‍යවකාශ ඒජන්සිය (CSA), ජපාන අභ්‍යවකාශ ගවේෂණ ඒජන්සිය (Jaxa) සහ යුරෝපීය අභ්‍යවකාශ ඒජන්සිය (Esa) ඇතුළුව නාසා විසින් මෙහෙයවනු ලබන ජාත්‍යන්තර ප්‍රයත්නයකි.
වසර ගණනාවක ප්‍රමාදයන් සහ අයවැය සීමා ද ඉක්මවා යාමත් සමඟ සංවර්ධනය වෙමින් පවතින දශකයකට වැඩි කාලයක් මෙම නව මෙහෙයුම සාර්ථක කරගැනීම වෙනුවෙන් කැප කර ඇත. SLS-Orion අභ්‍යවකාශ යානය සඳහා මේ වන විට නාසා ආයතනයට සැලසුම්, ඉදිකිරීම්, පරීක්ෂණ සහ පහසුකම් ඇතුළුව අවම වශයෙන් ඩොලර් බිලියන 37 ක් වැය කර ඇත. NASA හි පරීක්ෂක ජනරාල් කාර්යාලය 2025 වන විට මුළු Artemis හි පිරිවැය ඩොලර් බිලියන 93 ක් වනු ඇතැයි පුරෝකථනය කර ඇත.
නාසා ආයතනයේ විද්‍යාව පිළිබඳ සහකාර පරිපාලක තෝමස් සර්බුචෙන් පවසන්නේ “මෙය සඳ මත කොඩි සහ පා සටහන් තැබීමක් ගැන නොවේ. එය සඳ මත තිරසාර පැවැත්මක් ගොඩනැගීමත්, අඟහරු වෙත සඳ පදනමක් සහිත අනාගත මෙහෙයුම් සඳහා අත්තිවාරම් සැකසීමකි.”
