දිනේෂ් වීරක්කොඩි
ප්‍රවීණ ආර්ථික විශේෂඥ
ඉන්ධන සැපයුම අවසන් වන නිසා රජය පාසල් වසා, විදුලි කප්පාදුව දීර්ඝ කර, ඉන්ධන සීමා කර ඇත. මේ හරහා රජය උත්සාහ දරන්නේ ඉන්දන ලැබෙන තෙක් ඉතිරි ඉන්දන තවත් දින කිහිපයකට පාවිච්ච්කර රට සම්පූර්ණයෙන් වසා දමා කර්මාන්ත ක්‍රියාත්මක නොවන පසුබිම අවම කිරීමය.
අපනයන කර්මාන්ත ඇ.ඩො. වලින් ගෙවීමෙන් ඔවුන්ගේ ඩීසල් සැපයුම පවත්වාගෙන යාමට ක්‍රමයක් සකස් කර ඇත. හාස්‍යයට කරුණ නම් ඉන්ධන ලබාගැනීම සඳහා පැය 48කට වැඩි කාලයක් පෝලිම්වල සිටීමට ජනතාවට සිදු වීමයි. මෙමගින් භාණ්ඩ ප්‍රවාහනයට සහ අත්‍යාවශ්‍ය ද්‍රව්‍ය ප්‍රවාහනයට බලපා ඇති අතර ජනතාවට රැකියාවට යාමට නොහැකි තත්ත්වයක් උදාවී තිබේ. මූලාශ්‍රවලට අනුව, ඩීසල් සහ පෙට්‍රෝලියම් නැව්ගත කිරීම ජූලි 13 සහ 14 යන දිනයන්හිදී, රජය විසින් ශ්‍රී ලංකාවට නැව්ගත කිරීම් සඳහා ගෙවීම ඩොලර් හිඟයක් පැවතීමය. භාවිත කළ හැකි සංචිත ඩොලර් මිලියන 200-300 පමණ දක්වා වර්ධනය වී ඇතැයි ගණන් බලා ඇත. මාසයකට තෙල් සහ ගෑස් ආනයනය කිරීමට ඩොලර් මිලියන 400ක් පමණ අවශ්‍යය. රජයට දැනටමත් ඉන්ධන සපයන්නන් කිහිප දෙනෙකුට ඩොලර් මිලියන 750 ක් පමණ ණය වී ඇත. විදේශ විනිමය ද්‍රවශීලතාවය වැඩි දියුණු කිරීම සඳහා කෙටි කාලීනව රජයට කුමක් කළ හැකිද?
විසඳුම් නැද්ද
ජනපති රනිල්ට අනුව රට පූර්ණ අවධානය යොමු කර ඇත්තේ IMF ලෝක හා ආසියානු සංවර්ධන බැංකු සහ මිත්‍රශීලී විදේශ රජයන්ගෙන් ආධාර ලබා ගැනීම සහ ණය ප්රතිව්යුහගත කිරීම ය. අපනයනකරුවන් සියලු ඉපැයීම් රටට ගෙන ඒමට සැලැස්වීමට මෙන්ම එය සිදු කිරීම සහතික කිරීම සඳහා විධිමත් චෙක්පත් ක්‍රමයක් පැනවීමටද මහ බැංකුව අපේක්ෂා කරයි. විශ්ලේෂකයින් පවසන්නේ විදේශ විනිමයෙන් 20% ක් පමණ ආපසු රටට නොපැමිණෙන බවයි. මහ බැංකුව සහ භාණ්ඩාගාරය එම ක්‍රියාව නවතන තුරු මෙම තර්කයට පිටුබලය දීමට සැබෑ දත්ත නොමැත. මෙය විසඳන තුරු නුදුරු කාලීනව විදේශ විනිමය අර්බුදයට විසඳුමක් නොලැබෙනු ඇත. මෙය හවාලා ක්‍රමයට හෝ මාසිකව ඩොලර් මිලියන ගණනින් එහා මෙහා යන උන්ඩියල් සමඟ කිසිදු සම්බන්ධයක් නැත.
විදේශ විනිමය ද්‍රවශීලතාවය කළමනාකරණය කිරීම සඳහා විශේෂඥයින්ට අනුව රජයට කෙටි හා මධ්‍ය කාලීන විකල්ප කිහිපයක් තිබේ:
භාණ්ඩ අපනයනය
1) DA/DP නියමයන් මත අනිවාර්ය අපනයන බිල්පත් සාදා අපනයනය සඳහා විවෘත ගිණුම් තහනම තබා ගැනීම.
2) අපනයනකරුවන්ට අපනයන ආදායම අර්ධ වශයෙන් හෝ සම්පූර්ණයෙන් භාර දීමටත්, විදේශගත කාර්ය මණ්ඩලයේ වැටුප් ඇතුළුව අපනයන යෙදවුම් ආනයනය සඳහා පමණක් ඩොලර් රඳවා ගැනීමට අවසර දීම.
3) ඩොලර් වලින් ගෙවීම සඳහා සපයනු ලබන ගුවන් යානා ඉන්ධන සහ අනෙකුත් භාණ්ඩ රුපියල් වෙත සම්පූර්ණයෙන් යටත් කිරීම.
4) බැංකු සහ මූල්‍ය ආයතනවල නේවාසික සහ අනේවාසික යන දෙඅංශයෙන්ම ඔවුන්ගේ ඩොලර් ශේෂවල ඇපකරය මත වුවද, අපනයනකරුවන්ට රුපියල් ණයට දීම තහනම් කල යුතුය.
5) බැංකු පද්ධතියේ ඕනෑම තැනක ඔවුන්ගේ ඩොලර් වත්කම්වලට වඩා අඩුවෙන් ඇති විට, අපනයනකරුවන්ට ඩොලර් ආනයන, ගාස්තු සහ අනෙකුත් ඩොලර් පිටතට ගලායාම සඳහා ගෙවීමට බැංකුවලින් රුපියල් සඳහා ඩොලර් මිලදී ගැනීමෙන් තහනම් කිරීම.
6) බැංකු පද්ධතියේ ඕනෑම තැනක ඔවුන්ගේ ඩොලර් වත්කම්වලට වඩා අඩුවෙන් ඇති විට, ඩොලර් ආනයන, ගාස්තු සහ අනෙකුත් ඩොලර් පිටතට ගලායාම සඳහා ගෙවීමට බැංකුවලින් රුපියල් සඳහා ඩොලර් මිලදී ගැනීමෙන් සේවා අපනයනකරුවන්ට අවසර නොදීම.
C. සේවක ප්‍රේෂණ
1) යටත් වූ ඩොලර් වලින් 35% දක්වා රුපියල් වලින් විදේශ විනිමය ඉපැයීම් සහතිකයක් ලබා දෙන්න සහ මාස 12 ක් සඳහා වලංගු වන අතර, එය බැංකු පද්ධතිය හරහා නිශ්චිත රුපියල් ගෙවීම් සඳහා භාවිතා කළ හැකිය – මෝටර් වාහන මිලදී ගැනීම්, තොරතුරු තාක්ෂණ මෘදුකාංග/දෘඪාංග, පියවීම් බැංකු පද්ධතියෙන් ලැබෙන රුපියල් ණය ආදිය.
D. සීමිත විදේශ විනිමය සමඟ ආනයන සඳහා ප්‍රමුඛත්වය දීම.
1) දේශීය ආදේශක නොමැති ආහාර ආනයනය
2) ඉන්ධන ආනයනය ප්‍රවාහනය/ගුවන් සේවා සහ බලශක්ති උත්පාදනය – ගුවන් ඉන්ධන ඩොලර් වලින් අලෙවි කළ යුතු අතර ඉන් ලැබෙන ආදායම රුපියල් වෙත සම්පූර්ණයෙන් යටත් වීමට යටත් වේ.
3) ඖෂධ සහ රෝහල් සැපයුම්
4) LP ගෑස් සහ ගල් අඟුරු වැනි බලශක්ති ආනයනය
E. බහුපාර්ශ්වික, ද්විපාර්ශ්වික සහ වාණිජ/බැඳුම්කර වෙළෙඳපොළ ණය ගැනීම්
1) පොලී ගෙවීම්, වඩාත් සුදුසු ප්රතිව්යුහගත ණය හෝ වෙනත් ආකාරයකින්
2) ප්‍රාග්ධන ආපසු ගෙවීම්, වඩාත් සුදුසු ප්රතිව්යුහගත ණය හෝ වෙනත් ආකාරයකින්
F. ආනයන පාලන පියවර
1) ආනයනය අධෛර්යමත් කිරීම සඳහා අත්‍යවශ්‍ය නොවන භාණ්ඩ සඳහා තීරුබදු සහ තීරුබදු ගාස්තු වැඩි කිරීම. මෙය රාජ්‍ය ආදායම ඉහළ නැංවීමට ද ඉවහල් වනු ඇත.
2) ආනයනය කරන ලද සහ අතිරික්ත තොග ලෙස රඳවාගෙන ඇති භාණ්ඩ ප්‍රවේශ ප්‍රමාණයන් හඳුනා ගැනීම සඳහා 2021 ජනවාරි සිට මැයි දක්වා 2022 ජනවාරි සිට මැයි දක්වා ආනයනය කරන ලද භාණ්ඩවල දත්ත ලබා ගන්න. දත්ත ශ්‍රී ලංකා රේගුවෙනි). ආනයන සීමා කිරීම සඳහා මෙම අයිතම සඳහා ඉහළ තීරුබදු / තීරුබදු ගාස්තු පැනවීම
3) ඩීඒ කොන්දේසි මත නොගෙවූ ආනයන බිල්පත් වාර්තා කිරීම, මාස හයකට වඩා වැඩි කාලයක් බිල්පත් හිඟ වූ විට බැංකු විසින් ආනයන පාලක වෙත යවනු ලැබේ. මෙම ගෙවීම්වලින් වැඩි ප්‍රමාණයක් තවමත් උන්දියල් (හවාලා) හරහා යා හැකි අතර පියවර ගැනීමට මාස හයක් ප්‍රමාද වැඩි විය හැක. ආනයන පාලකවරයාට නොගෙවූ බිල්පත් සම්බන්ධයෙන් ප්‍රමාදයකින් තොරව ක්‍රියා කළ හැකි වන පරිදි එය මාස දෙකක් දක්වා අඩු කරන්න.
4) දැඩි රේගු පාලනයක් සහිතව රට තුළට භාණ්ඩ ප්‍රවාහනය කිරීම (වාණිජ්‍ය අරමුණු සඳහා භාණ්ඩ රැගෙන යාම, ආදිය) වැළැක්වීම.
විදේශිකයන්
5) අරමුදල් අවහිර වේ යැයි බියෙන් තොරව වැඩිපුර ගලා ඒම දිරිමත් කිරීම සඳහා නිවැසියන් විසින් පවත්වාගෙන යනු ලබන PFCA වලට අදාළ බාහිර ප්‍රේෂණ සඳහා පනවා ඇති සීමාවන් ඉවත් කරන්න.
6) ද්විත්ව පුරවැසිභාවය දරන්නන්ට සහ පුරවැසිකම දරන්නන්ට ඕනෑම කටයුත්තක් සඳහා LCB වෙතින් රුපියල් පහසුකම් ලබා ගැනීමට සහ මෙම ණය ආපසු ගෙවීම අනිවාර්යයෙන් අභ්‍යන්තර ප්‍රේෂණ හරහා ලබා ගැනීමට අවසර දෙන්න.
G. අළු වෙළඳපොලේ ඇති ඩොලර් බැංකු පද්ධතියට ගෙන ඒම සඳහා නව්‍ය ක්‍රම සෙවීම.
H. ණයවර ලිපි විවෘත කිරීම සහ තහවුරු කිරීම සඳහා බහුපාර්ශ්වික හවුල්කරුවෙකු සමඟ වෙළඳ මූල්‍ය විධිවිධානයක් සාකච්ඡා කිරීම.
නිගමනය
“ඉදිරි මාස දෙක අපගේ ජීවිතයේ දුෂ්කරම කාලය වනු ඇත” යනුවෙන් ජනපති වික්‍රමසිංහ පුරවැසියන්ට අනතුරු අඟවා ඇත. මෙම තත්ත්වය ව්‍යාපාර ආදායමේ විශාල පහත වැටීමක් හා රැකියා සිය දහස් ගණනකට අහිමි වීමට හේතු විය හැක. එබැවින් පැහැදිලි ඉලක්ක සහිතව ඉදිරි මාස හය සඳහා ප්‍රකෘතිමත් වීම සඳහා PPP අර්බුද කළමනාකරණ කණ්ඩායමක් ඉක්මනින් ස්ථාපිත කළ යුතුය. රාජ්‍ය සේවකයන්ට වැටුප් හා විශ්‍රාම වැටුප් ගෙවීමට සහ අනෙකුත් වියදම් පියවා ගැනීමට මුදල් මුද්‍රණය කිරීමේ ප්‍රතිපත්තිය ක්‍රමානුකූලව අඩු කළ යුතුව ඇත්තේ, මෙය අධි උද්ධමනයකටත් පසුව භාණ්ඩ මිල විශාල ලෙස ඉහළ යාමටත් හේතුවන බැවිනි. කෙසේ වෙතත්, ව්‍යාපාර ප්‍රකෘතියට සහාය වීම සඳහා පොලී අනුපාත පහළ යා යුතුය. එබැවින් ශ්‍රී ලංකාව ඉක්මනින්ම තම මූල්‍ය මිනුම් දණ්ඩ නිරාකරණය කර දේශපාලන නාටකය අවම කර නොගතහොත්, වසර ගනනාවක් තිස්සේ අපේ නායකයින්ගේ වැරදි කළමනාකරණයට මහජනතාවට ඉදිරි මාස 12 තුළ විශාල වන්දියක් ගෙවීමට සිදුවනු ඇත.
(සැකැස්ම -අශෝක ජයතුංග)
