මේ දිනවල අපේ රටේ කතාබහට ලක්වෙලා තියන පිළිකාකාරක විශ සහිත පොල්තෙල්වල Aflatoxin B කියන විශ(ධුලකය) අන්තර්ගත වෙලා තිබෙන බව කියවෙනව.ඉතින් මේ පිළිකාකාරකය පිලිබද බියෙන් පොල්තෙල් පරිබෝජනය පවා අතහරින්න ජනතාව පෙලඹි තිබෙනව. ඔව් ඒක ඒතරම් විශ සහිත දුලකයක් තමයි.
විශේෂයෙන්ම කුඩා දරුවන්ට අක්මා රෝග, පිළිකා සහා වර්දන ඌනතා ඇතිකරන බවයි හකියන්නෙ. හැබැයි ඔය කියන තරම් ආගන්තුක දෙයක් නම් නොවෙයි.
ඔබත් මමත් මේ විශවර්ගයට නිරාවරනය වෙලා ඇති. වැඩිහිටියන්ට සුලු මාත්‍රාවකදි දරුනු ප්‍රතිපල ඇති නොවුනත් දීර්ඝකාලින බලපැම් එනව.
මේ ඇප්ල ටොක්ෂින් විශවිමේ සිදුවීමකින් 2003 කෙන්යාවෙ පුද්ගලයින් 120ක් මියගියා.
අපේ පරිසරයේ බොහෝතැන්වල සුලභව වැඩෙන පුස් වර්ගයක් ( දිලීරයක්) තිබෙනව Aspergillus flavus කියල. මේක පසේ , ඒ වගේම ධාන්‍ය වර්ගවල, දිරාපත්වෙන ශාක කොටස්වල වැඩෙනව. මේ දිලීරය ඉරිගු ඇට,කජු,ඇතුලු බොහෝමයක් ධාන්‍ය වර්ග වල වැඩෙනව.
විශේෂයෙන්ම කාලයක් තෙතමනය සහිත උනුසුම් තැනක ගබඩාකර තිබෙන දාන්‍ය වල මෙය වැඩෙන්න පුලුවන්, ඇතැම් වෙලාවට එලිමහනෙ තියපු බිස්කට් වල මතුපිටත් හැදිල තියනව මම දැකල තියනව. 100% හදුන ගන්න නම් සරල වර්ණ ගැන්විමකින් පස්සේ ආලෝක අන්වික්ෂයකින් වත් බලන්න ඕනෙ.
ඉහත කී ධාන්‍ය වර්ගයක මතුපිට කොල පාටට හුරු කහපාටකින් අතේ ඇලෙන පිටි වගේ දෙයක් තියනව නම් ඒක බොහෝවිට Aspergillus වෙන්න පුලුවන්. නමුත් ඒ හැඩයේම දිලීර වර්ග කිහිපයක් තිබෙනව.
කොහොම වුනත් මේ දිලීරය මගින් නිකුත් කරන ධුලකයක් තමයි ඇප්ලටොක්සීන් කියන්නෙ.
ව්‍යාදි වේදින් කියන විදියට මේ ඇප්ලටොක්සින් කියන විසට එරෙහිව ප්‍රතිශක්තිකරන පද්ධතියට කල හැකි දෙයක් නැතිලු. ඒ වුනත් වැඩිහිටියන් යමි පමනකට ඔරොත්තු දෙන බව කියනව.
කොහොම වුනත් ව්‍යාදිවේදය කියන විශය මා දන්නෙ නැති නිසා ඒ ගැන වැඩිපුර දෙයක් කියන්න බැහැ.ඒ නිසා මේකෙ පරිසර විද්‍යාත්මක සහ විශවේදය(Toxicology) පැතිකඩ පිලිබද විතරක් අපි කතා කරනව.
සාමාන්‍යයෙන් ඇතැම් දිලීරය හොද්න් වැඩුනු පසුව ඒ වැඩුනු මතුපිටට විශ වර්ග නිකුත් කරනව.එහෙම කරන්නෙ බැක්ටිරියා වර්දනය නතර කරගන්න හො එහෙමත් නැතිනම් බහිස්‍රාවි අපද්‍රව්‍යක් විදියට. මේ විශ ආහාරය සමග අපගේ ශරිරයට ඇතුලු වෙන්න පුලුවන්.
එවිට එය හානිකර ප්‍රතිඵල ඇති කරනව.නමුත් මේ විශ ද්‍රව්‍යය 20-300 ppb (ආහාරය කොටස් බිලියනයකට විශ කොටස්) මට්ටමට එන තෙක් හානිකර නැහැ කියල කියන්නෙ.
එතකොට යම් කෙනෙකුට හිතෙන්න පුලුවන් තෙල් කරවෙන්නම රත්කරාම මේ විෂ විනාස වෙනව ඇති කියල. ඒක එහෙම වෙන්නෙ නැහැ. හේතුව පොල්තෙල්වල නටන උෂ්නත්වය Boiling point එක සෙල්සියස් අංශක 204 ක් නමුත් ඇප්ල ටොසින් වල නටන උෂ්නත්වය Boiling point එක සෙල්සියස් 528 ක් වෙනව. කාබනික රසායනිකයක් විනාශ වෙන්න(Deform) වෙන්න Boiling point එකටම එන්න ඕනෙ නැහැ.
නමුත් මේක Boiling point එකේදිත් ස්තායි කියල තමයි කියන්නෙ. ඒනිසා ඇතැම් අය බුකියෙ කියන විදියට කරපිංච සේර එක්ක තෙම්පරාදු කලා කියල මේ විස යවන්න බැහැ කියලයි මම නම් හිතන්නෙ.
එහෙම නම් මේ ඇප්ලටොෂින් මිශ්‍රවුනු පොල්තෙල් විනාස කරන්න ක්‍රමයක් නැතිද? නැතිනම් පරිසරයට බැහැර කරන්නෙ කොහොමද?
රසායනික අපද්‍රව්‍යක් හො විශ ද්‍රව්‍යයක් බැහැර කරන ක්‍රමය තීරනය කරද්දි අපි බලන්න ඕනේ මුලිකවම මේ අනුවේ අංතර්ගත රසායනික සංගටක ගැන.
කාර්මික රසායනිකයක් නම්( Industrial chemical එකක් නම්) හරි පහසුයි ඒකට තියනව Harmonized System Data Base කියල ජාත්‍යන්තරව පිලිගත් දත්ත පද්දතියක්. ඒකට අදාල රසායනිකයේ HS කෝඩ් එක ඇතුලුකරාම හානිකර මට්ටම සහ අංතර්ගත රසායනික කාංඩ පෙන්වනව.
එසේ නොවන අපද්‍රව්‍යකදි හෝ මෙවැනි විශ සහිත සංයෝගයක් බැහැර කිරිමේදි CID (compound ID number ) එක හොයල ඒක PUBCHEM කියන ඩේටා බේස් එකට ඇතුලත් කරල තොරතුරු හොයාගන්න පුලුවන්.
ඒ තොරතුරු අනුව අනුව ව්‍යුහය ගැන සලකන්න ඕනෙ. විශේෂයෙන්ම N, S වගේ අංතර්ගත නම් අඩු උෂ්නත්වයක දහනයේදි විශවායු පරිසරයට නිකුත් වෙන්න පුලුවන්. නමුත් Aflatoxin B අනුවේ ඇරෝමැටික කාබන් වලල්ලකට සම්බන්ද වුනු CH3 කංඩ විතරයි තියෙන්නෙ.
ඒ නිසා මේ පොල් තෙල් ටික අවශ්‍යනම් කසල පුලුස්සන incinerator එකකට දාල පුලුස්සන්න පුලුවන්. මේ කෙදි අපි රසායනිකයේ flash point එක නැතිනම් වායු බවට පත්වි ගිනි ගන්නා උෂ්නත්වය හොයල එයට වඩා වැඩි උෂ්නත්වයක පුලුස්සනව.
සාමාන්‍යයේන ලංකාවේ බාවිත කරන කසල දහනය කරන ඉන්සිනරේටරයක සෙල්සියස් අංශක 800 ට ඒහා උෂ්නත්වයක හොද ඔක්ෂිජන් සැපයුම්ක එක්ක පිලිස්සුවන්ම් කිසිදු හානියක් වෙන්නෙ නැහැ. මොකද ඒ උෂ්නත්වයේදි මේ අනුව කාබන් ඩයොක්ෂයිඩ් සහ ජලය වාශ්ප බවට බිදී යනව.
කපිල මහේෂ් රාජපක්ෂ – පාරිසරික විශේෂඥ
