ගල්කිස්ස වෙරළේ වැලිකතාවෙන් එළියට එන විද්‍යාත්මක හෙළිදරව්ව

ගොඩක් අය ගල්කිස්ස වෙරළ සුපෝශණය ඛාදන වීම ගැන මේ දවස් වල කතා කරන හන්ද, මම මේ ලිපිය ලිව්වෙ. දැනට මම වෙරළ ආරක්ශාව ගැන පරියේෂණ කරන කෙනෙක් නිසා, විද්යාත්මකව සිද්ධියක් පැහැදිලි කිරීම මගේ යුතුකමක් කියල හිතුන නිසා.
වෙරළ ඛාදනය කියන්නෙ සරළව රළ මගින් වෙරළ තීරයෙන් සහ වෙරළ පද්ධතියෙන් වැලි ඉවත්වීමේ ක්‍‍රියාවලිය: වෙරළ පටු වීම සහ උසින් අඩු වීම. මෙමගින් වෙරළ තීරයේ දේපළ සහ දිවි ගෙවන්නන්ගේ ‍යැපුම් මාර්ග විනාශ කරනව. වෙරළ ඛාදන ගැටලු වල සන්කීර්ණ බව නිසා, ලෝකයේ ප්‍රවනතාවය තමා අනුවර්තනය වීම සඳහා සුදුසු ලෙස වෙරළ තීරය සකස් කිරීම. ප්‍රශ්නයෙන් ප්‍රශ්නයට වෙනස් වු, ඛාදන ක්‍රියාවලිය, කළමණාකරනය සඳහා ඇති සම්පත් වල විශමතාවය නිසා වෙරළ ඛාදන ගැටලුව විවිධ මුහුණුවර ගන්නව.

වෙරළ ඛාදන කළමණාකරනය, දියුණු වෙමින් පවතින හා දියුණු රටකින් වෙනස් වන්නේ කෙසේද?

1. කළමණාකාර විසඳුම් ‍‍ තුළ ඛාදන ක්‍රියාවලි සහ වෙරළ තීරය භාවිත කරන්නන්ගේ අදහස් අවශ්‍යපරිදි ගැබ්ව නොතිබීම
2. දිගුකාලීන සහ ප්‍රමාණාත්මක දත්ත වල හිඟකම, වෙරළ භාවිත කරන්නන් සමඟ ඇතිවන මත ගැටුම් සමතයකට පත්කිරීමට ක්‍රමවේදයක් නැති වීම (දැන් ඇතිවෙලා තියනව වගේ)

කළ යුතුදේ

විවිද විෂය පද්ධති වළ දැනුම භාවිතයෙන්, හැකිපමණ, දත්ත රැස් කිරීම, සහ ගැටුම් කළමණාකරන ක්‍රමවේදයක් සකස් කිරීම.

නොකඩවා සිදුවන වෙරළ ඛාදනයහේතු:

1. වේල්ල, අධික මැටි සහ නීතිවිරොධී වැලි ගොඩ දැමීම නිසා ගංගා වැලි ප්‍රවාහය අඩු වීම,
2. T යෙදීම නිසා ඛාදනය උතුරු දෙසට සංක්‍රමය වීම,
3. මුහුදු රැලි වල වර්තමාන වෙනස්කම් නිසා, වැලි ප්‍රවාහනය කිරීමේ හැකියාව වර්ධනය වීම (ගෝලීය දේශගුණික විපර්යාස) පහත ප්‍රස්ථාර බලන්න

වැලි පිරවීම හොඳ පිලියමකි නමුත් එය සාර්ථක කර ගැනීමට වැලි පිරවීමේ ගුණාත්මකභාවය වර්ධනය කිරීම අත්‍යවශ්‍යයි. උදාහණ විදියට පහත රූප රාමු බලන්න.

වැලි පිරවීමේ ක්‍රමවේදය වෙනස් කිරීම (තට්ටු වශයෙන් වැලි පිරවීම) in Japan IPG, (2018)
වැලි පිරවීමට යොදා ගන්නා ලද අමුද්‍රව්‍ය වෙනස් කිරීම (ප්‍රතිචක්‍රීකරනය කරන ලද වීදුරු යොදා ගැනීම USA Makowski and Rusenko, (2007); Wildman, (2018); බොරලු යොදා ගැනීම Japan IPG, (2018) )

රජය තත්කාලීනව වෙරළ තීරය කළමනාකරණය කරන ලදි. අපි එය අගය කළ යුතුයි. තාක්ෂණික හා ගැටුම් නිරාකරණ මානයන් ඔස්සේ බලන විට, වෙරළට වැලි පුරවා දියකඩන නිර්මාණය කිරීම වඩා සර්ථක ක්‍රමය වේ.නමුත් එය ඉතා මිළ අධික වේ. ප්‍රධානතම ගැටළුව වන්නේ, වැලි ප්‍රවාහය තනි පද්ධතියක් ලෙස නොසලකා, ගල්කිස්ස වෙරළ තීරයේදී වෙනම කළමණාකරනය කිරිමයි.
දිගුකාලීන සහ පැතිරුනු වෙරළ ඛාදන ගැටළු සඳහා, සාම්ප්‍රදායික ලාභ-අලාභ මත පදනම් වූ තීරණගැනීම් ප්‍රමානවත් නොවේ. ජීවන උපායන්වලට හා භූමියට වන බලපෑම හඳුනා ගෙන, ඉන්පසුව මනා කළමනාකරණයක් උදෙසා, ගැටළුවෙහි පන්ගුබේරුකරුවන්ට අදහස් හුවමාරු කර ගැනීමට වේදිකවක් නිර්මාණය කළ යුතුය.

More details (only in English)
https://link.springer.com/article/10.1007/s11069-020-04034-4
https://doi.org/10.1016/j.ocecoaman.2018.09.012